Lichen xơ hóa

Lichen xơ hóa là gì?

Lichen xơ hóa (lichen sclerosus), còn được gọi là bệnh bạch biến âm đạo hay vết trắng âm đạo, là một bệnh về da không phổ biến có đặc trưng là các mảng trắng có vẻ mỏng hơn bình thường. Bệnh này thường xảy ra ở vùng sinh dục và hậu môn.

Bất cứ ai cũng có thể bị lichen xơ hóa nhưng phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Bệnh này thường được điều trị bằng các loại thuốc bôi tại chỗ để khôi phục da trở lại bình thường và giảm nguy cơ hình thành sẹo. Bệnh lichen xơ hóa thường tái phát nên cần phải theo dõi lâu dài. Trong một số ít trường hợp, lichen xơ hóa tự khỏi mà không cần điều trị.

Dấu hiệu, triệu chứng

Những người bị lichen xơ hóa nhẹ thường không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào.

Các triệu chứng thường xảy ra ở vùng sinh dục và hậu môn nhưng cũng có thể xuất hiện ở thân trên, bắp tay và ngực. Các triệu chứng của lichen xơ hóa gồm có:

• Sưng đỏ
• Ngứa, có thể ngứa dữ dội
• Đau đớn, khó chịu
• Các mảng trắng phẳng trên da
• Các mảng da nhăn, lốm đốm
• Da trầy xước, rỉ chảy
• Trong các trường hợp nghiêm trọng, các vùng da tổn thương còn bị chảy máu, phồng rộp hoặc lở loét
• Đau đớn khi quan hệ tình dục

Khi nào cần đi khám?

Đi khám bác sĩ nhận thấy các dấu hiệu của lichen xơ hóa.

Nếu đã được chẩn đoán mắc bệnh lichen xơ hóa thì cần tái khám định kỳ từ 6 đến 12 tháng một lần để đánh giá hiệu quả điều trị và kiểm tra xem có thay đổi bất thường nào trên da hay không.

Nguyên nhân gây lichen xơ hóa

Nguyên nhân gây bệnh lichen xơ hóa hiện vẫn chưa được xác định rõ. Hệ miễn dịch hoạt động quá mức hoặc mất cân bằng nội tiết tố có thể là những yếu tố góp phần gây bệnh. Từng bị tổn thương da trước đây cũng có thể tăng nguy cơ lichen xơ hóa tại vị trí đó.

Lichen xơ hóa không phải bệnh truyền nhiễm và không lây qua đường tình dục.

Lichen xơ hóa thường xảy ra ở phụ nữ sau mãn kinh nhưng cũng có thể xảy ra ở cả nam giới và trẻ em. Ở phụ nữ, lichen xơ hóa đa phần xảy ra ở âm hộ. Ở trẻ em trai và nam giới, các triệu chứng thường xuất hiện ở bao quy đầu. Những nam giới chưa cắt bao quy đầu có nguy cơ cao nhất.

Ở trẻ nhỏ, các triệu chứng có thể cải thiện khi bước sang tuổi dậy thì nhưng vẫn sẽ cần theo dõi tình trạng bệnh.

Các yếu tố nguy cơ

Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh lichen xơ hóa cao hơn, mặc dù bệnh này có thể xảy ra ở cả nam giới và trẻ em. Ở nam giới, việc không cắt bao quy đầu sẽ làm tăng nguy cơ vì tình trạng này thường xảy ra ở bao quy đầu.

Biến chứng của lichen xơ hóa

Các biến chứng của bệnh lichen xơ hóa gồm có đau đớn khi quan hệ tình dục, bí tiểu, táo bón và hẹp bao quy đầu (không thể tuột hoàn toàn bao quy đầu khỏi quy đầu). Lichen xơ hóa còn có thể làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy ở vùng da bị bệnh.

Biện pháp chẩn đoán lichen xơ hóa

Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh lichen xơ hóa dựa trên:

• Thăm khám lâm sàng
• Lấy một phần mô nhỏ ở vùng da bị bệnh (sinh thiết) để kiểm tra dưới kính hiển vi

Điều trị lichen xơ hóa

Trong những trường hợp bị lichen xơ hóa ở trên hoặc xung quanh bộ phận sinh dục hay hậu môn, hoặc có triệu chứng nặng ở các bộ phận khác của cơ thể thì bác sĩ sẽ chỉ định điều trị. Việc điều trị nhằm mục đích giảm ngứa, cải thiện da và ngăn ngừa hình thành sẹo. Bệnh lichen xơ hóa có thể tái phát. Trong một số ít trường hợp, bệnh này tự khỏi mà không cần điều trị.

Corticoid

Bệnh lichen xơ hóa thường được điều trị bằng corticoid (corticosteroid) tại chỗ. Ban đầu, người bệnh cần bôi thuốc trên vùng da bị lichen hai lần một ngày. Sau vài tuần, nếu tình trạng bệnh thuyên giảm thì có thể giảm xuống dùng hai lần một tuần để ngăn ngừa bệnh tái phát. Tần suất dùng thuốc sẽ được quyết định khi tái khám.

Bác sĩ sẽ theo dõi đáp ứng điều trị và các tác dụng phụ, ví dụ như mỏng da trong quá trình sử dụng corticoid tại chỗ trong thời gian dài.

Các phương pháp điều trị khác

Nếu corticoid tại chỗ không hiệu quả hoặc nếu cần phải điều trị bằng corticoid trong nhiều tháng thì bác sĩ có thể kê các loại thuốc ức chế miễn dịch bôi tại chỗ như tacrolimus.

Cắt bao quy đầu ở nam giới là một phương pháp điều trị lichen xơ hóa trong những trường hợp không đáp ứng các phương pháp điều trị khác hoặc các trường hợp bệnh nặng. Mặc dù phẫu thuật ở vùng sinh dục hoặc hậu môn cũng là một giải pháp nhưng nói chung không được khuyến khích cho phụ nữ mắc bệnh lichen xơ hóa vì bệnh này có thể tái phát sau phẫu thuật.

Bác sĩ sẽ hẹn lịch tái khám cụ thể, thường là 6 đến 12 tháng một lần.

Các biện pháp tự khắc phục tại nhà

Những biện pháp dưới đây có thể làm giảm các triệu chứng lichen xơ hóa:

• Dùng gel bôi trơn để giảm đau rát khi quan hệ
• Nhẹ nhàng rửa vùng da bị bệnh hàng ngày và thấm khô. Không sử dụng các sản phẩm chứa chất tẩy rửa mạnh và không rửa quá nhiều
• Giảm đau rát bằng cách ngâm nước mát hoặc chườm mát
• Uống thuốc kháng histamin trước khi đi ngủ để kiểm soát tình trạng ngứa