Viêm da thần kinh

Viêm da thần kinh là gì?

Viêm da thần kinh (hay còn được gọi là lichen đơn mạn tính) là một dạng viêm da với biểu hiện đặc trưng là có mảng da dày, đóng vảy khô cứng và ngứa. Càng gãi, vùng da tổn thương lại càng ngứa dữ dội và khi gãi nhiều, da sẽ càng trở nên dày bì và khô cứng. Tình trạng này thường xảy ra ở trên cổ, cổ tay, cẳng tay, chân hoặc vùng hậu môn.

Viêm da thần kinh không nguy hiểm và không lây. Tuy nhiên, người bệnh có thể bị ngứa dữ dội hoặc tái phát thường xuyên, điều này làm gián đoạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và làm giảm chất lượng cuộc sống.

Viêm da thần kinh là một vấn đề mạn tính, không có cách nào chữa khỏi và sẽ kéo dài suốt đời. Hạn chế gãi và chà xát vùng da bị tổn thương sẽ giúp làm giảm triệu chứng nhưng đây không phải điều đơn giản. Ngoài ra có thể giảm ngứa bằng một số loại thuốc.

Triệu chứng

Triệu chứng của viêm da thần kinh là có các mảng da ngứa, dần dần việc cào gãi hay chà xát sẽ khiến cho những vùng da này trở nên khô ráp, đóng vảy, dày cứng (lichen hóa) và có màu sẫm hơn những vùng da khác.

Tình trạng này thường xảy ra ở những khu vực mà người bệnh có thể tiếp cận để gãi, ví dụ như đầu, cổ, cổ tay, cẳng tay, mắt cá chân, vùng sinh dục và hậu môn. Cảm giác ngứa có thể rất dữ dội, kéo dài dai dẳng hoặc thành từng cơn. Ngứa khiến cho người bệnh gãi trong vô thức và cả trong khi ngủ.

Khi nào cần đi khám?

Cần đi khám bác sĩ da liễu nếu như:

• Có vùng da bị ngứa ngáy dai dẳng và phải gãi liên tục
• Ngứa dữ dội đến mức ảnh hưởng đến giấc ngủ và các hoạt động hàng ngày
• Vùng da bị ngứa bắt đầu có cảm giác đau rát, lở loét hoặc có dấu hiệu bị nhiễm trùng, đặc biệt là khi đi kèm với sốt

Nguyên nhân

Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân chính xác gây viêm da thần kinh. Ban đầu, da thường chỉ bị kích ứng do sự cọ xát diễn ra hàng ngày, chẳng hạn như cọ xát với quần áo bó hoặc do vết cắn của côn trùng. Sau đó, cảm giác ngứa liên tục khiến cho người bệnh không ngừng gãi và làm cho da ngày càng tổn thương nặng. Khi chà xát hoặc gãi, da sẽ càng ngứa và vòng luẩn quẩn ngứa - gãi này khiến cho da đóng vảy, dài lên và trở nên thô ráp.

Trong một số trường hợp, viêm da thần kinh có liên quan đến các bệnh về da mãn tính, chẳng hạn như da khô, viêm da cơ địa (bệnh chàm) hay bệnh vẩy nến. Căng thẳng và lo âu kéo dài cũng có thể là nguyên nhân gây ngứa.

Các yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ viêm da thần kinh, gồm có:

• Giới tính và tuổi tác: Phụ nữ có nguy cơ bị viêm da thần kinh cao hơn nam giới. Tình trạng này xảy ra phổ biến nhất ở độ tuổi từ 30 đến 50.
• Các vấn đề về da khác: Những người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị viêm da, chàm, vẩy nến hoặc các vấn đề về da tương tự có nguy cơ bị viêm da thần kinh cao hơn.
• Rối loạn lo âu: Lo âu và căng thẳng có thể kích hoạt triệu chứng ngứa của bệnh viêm da thần kinh.

Biến chứng

Việc gãi liên tục có thể làm hình thành vết thương hở, dẫn đến nhiễm trùng da do vi khuẩn hoặc để lại sẹo và thay đổi màu da vĩnh viễn. Tình trạng ngứa ngáy do viêm da thần kinh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, chức năng tình dục và chất lượng cuộc sống.

Biện pháp chẩn đoán

Bác sĩ có thể chẩn đoán viêm da thần kinh bằng cách kiểm tra vùng da có triệu chứng. Sau đó có thể cần sinh thiết da để loại trừ các nguyên nhân khác.

Điều trị viêm da thần kinh

Viêm da thần kinh là bệnh không thể chữa khỏi. Việc điều trị nhằm mục đích khắc phục nguyên nhân gốc rễ gây ngứa, kiểm soát tình trạng ngứa và hạn chế gãi.

• Thuốc bôi trị ngứa: Trước tiên có thể dùng corticoid tại chỗ dạng không kê đơn nhưng nếu không hiệu quả thì sẽ phải chuyển sang corticoid nồng độ cao hơn hoặc các loại thuốc trị ngứa không steroid. Nếu viêm da thần kinh xảy ra ở vùng âm hộ thì có thể dùng thuốc ức chế calcineurin dạng bôi tại chỗ.
• Tiêm corticoid: Có thể cần tiêm corticoid trực tiếp vào vùng da bị tổn thương để giúp vết thương mau lành.
• Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine kê đơn giúp giảm triệu chứng ngứa do viêm da thần kinh. Thuốc này làm cho người bệnh buồn ngủ và giúp giảm gãi trong khi ngủ.
• Thuốc chống lo âu: Trong trường hợp viêm da thần kinh là do lo âu và căng thẳng thì có thể cần dùng thuốc chống lo âu.
• Miếng dán: Miếng dán lidocain 5% hoặc capsaicin 8% có thể giúp giảm ngứa.
• Liệu pháp ánh sáng: Một số loại ánh sáng có tác dụng giúp làm dịu vùng da bị tổn thương và giảm ngứa.
• Tâm lý trị liệu: Phương pháp này có thể giúp phá vỡ vòng luẩn quẩn ngứa - gãi.

Các biện pháp khác

Nếu tình trạng ngứa vẫn tiếp diễn dù đã thử các phương pháp điều trị trên thì bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp khác dưới đây:

• Tiêm onabotulinumtoxinA (Botox): Phương pháp này có thể làm giảm ngứa và làm mềm các mảng da dày cứng.
• Thuốc uống giảm gãi: Trong một nghiên cứu, một loại thuốc uống có tên là N-acetylcysteine đã được chứng minh là có tác dụng giúp giảm hành vi gãi ở một số người bị chứng rối loạn cào da. Loại thuốc này cũng sẽ giúp ích cho những người bị viêm da thần kinh.

Các biện pháp tự chăm sóc

Các biện pháp tự chăm sóc dưới đây có thể giúp kiểm soát bệnh viêm da thần kinh:

• Không chà xát và gãi: Mặc dù có thể bị ngứa dữ dội nhưng hãy cố gắng không chà xát và gãi. Đây là điều rất quan trọng để kiểm soát tình trạng viêm da và ngăn ngừa triệu chứng tái phát.
• Đắp khăn ướt: Điều này sẽ giúp làm dịu da và giảm ngứa. Đắp một miếng gạc hoặc khăn thấm nước mát lên da trong vài phút trước khi thoa thuốc còn giúp thuốc thẩm thấu vào da tốt hơn.
• Thử các loại thuốc không kê đơn: Bôi thuốc trị ngứa hoặc kem dưỡng ẩm lên vùng da bị ngứa. Kem hydrocortisone có thể tạm thời làm giảm ngứa. Thuốc kháng histamine đường uống, chẳng hạn như diphenhydramine có thể giúp cải thiện tình trạng ngứa dữ dội và giúp ngủ ngon hơn. Ngoài ra có thể dùng thử thuốc bôi da capsaicin nhưng lưu ý, da có thể bị châm chích trong thời gian đầu sử dụng.
• Che vùng da bị ngứa: Che kín vùng da bị ngứa để tránh gãi trong vô thức, bảo vệ da và ngăn ngừa trầy xước, nhiễm trùng.
• Cắt ngắn móng tay: Móng tay ngắn sẽ ít gây tổn thương da hơn khi gãi.
• Tắm nhanh bằng nước ấm và dưỡng ẩm cho da: Tằm bằng nước nóng sẽ khiến cho tình trạng viêm da càng nặng hơn. Chỉ nên tắm nước mát hoặc nước ấm và có thể hòa thêm bột yến mạch để làm dịu da. Sử dụng xà phòng hoặc sữa tắm dịu nhẹ không chứa thành phần nước hoa. Mỗi lần chỉ nên tắm trong 10 – 15 phút và không tắm quá nhiều vào mùa đông. Sau khi tắm, thấm khô da bằng khăn bông mềm và và thoa kem dưỡng khi da còn ẩm.
• Tránh các tác nhân gây ngứa: Xác định các tác nhân gây ngứa và cố gắng tránh xa.
• Mặc quần áo rộng rãi bằng chất liệu vải mềm mại