U nang biểu bì

U nang biểu bì là gì?

U nang biểu bì hay u nang epidermoid là một dạng u nhỏ, lành tính hình thành dưới da. Chúng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể nhưng phổ biến nhất là ở mặt, cổ và thân trên.

U nang biểu bì phát triển chậm và thường không đau nên không phải vấn đề đáng lo ngại và cũng hiếm khi cần điều trị. Tuy nhiên, đôi khi u nang biểu bì gây đau đớn, bị vỡ hoặc nhiễm trùng và cần phải cắt bỏ.

Nhiều người gọi u nang biểu bì là u nang bã nhờn nhưng thực chất đây là hai loại u nang khác nhau. U nang bã nhờn ít gặp hơn u nang biểu bì, hình thành từ các tuyến có chức năng tiết dầu trong da (tuyến bã nhờn).

Triệu chứng

Các triệu chứng của u nang biểu bì gồm có:

• Nổi cục tròn, nhỏ dưới da, thường là ở mặt, cổ hoặc thân trên
• Chính giữa u nang có đầu nhỏ màu đen
• Đôi khi u nang chảy ra chất dịch đặc, màu vàng và có mùi
• Nếu u nang bị viêm hoặc nhiễm trùng thì sẽ bị đau và sưng đỏ

Khi nào cần đi khám?

Đa phần thì u nang biểu bì không gây ra vấn đề và không cần điều trị. Tuy nhiên, cần đi khám nếu như:

• U nang phát triển nhanh chóng
• U nang bị vỡ, đau đớn hoặc bị nhiễm trùng
• U nang gây ảnh hưởng đến vẻ ngoài
• U nang hình thành ở vị trí bất thường, chẳng hạn như ngón tay và ngón chân

Nguyên nhân

Bề mặt da (biểu bì) được tạo thành từ một lớp tế bào mỏng mà cơ thể liên tục thay thế. Trong hầu hết các trường hợp thì u nang biểu bì hình thành khi các tế bào này di chuyển vào sâu trong da và tiếp tục nhân lên thay vì bong ra như bình thường. Đôi khi u nang hình thành do sự kích ứng, tổn thương da hoặc phần ngoài cùng của nang lông.

Các tế bào biểu bì nằm ở thành của nang lông và tiết ra chất sừng (keratin) vào bên trong nang lông. Keratin là chất đặc, màu vàng có thể chảy ra từ u nang biểu bì. Sự phát triển bất thường này của tế bào biểu bì có thể là do nang lông hoặc tuyến bã nhờ trong da bị tổn thương.

Các yếu tố nguy cơ

Bất kỳ ai cũng có thể bị u nang biểu bì nhưng một số yếu tố sẽ làm tăng nguy cơ hình thành loại u nang này, ví dụ như:

• Đã qua tuổi dậy thì
• Mắc một số rối loạn di truyền hiếm gặp
• Tổn thương da

Biến chứng

Các biến chứng có thể xảy ra do u nang biểu bì:

• Viêm: U nang biểu bì có thể bị sưng viêm cho dù không nhiễm trùng. Rất khó cắt bỏ u nang biểu bì bị viêm. Thường sẽ phải chờ cho đến khi hết viêm thì mới có thể tiến hành cắt bỏ.
• Vỡ u nang: U nang biểu bì bị vỡ thường dẫn đến nhiễm trùng, mưng mủ giống như nhọt và cần được điều trị kịp thời.
• Nhiễm trùng: U nang biểu bì có thể bị nhiễm trùng và gây đau đớn (áp xe).
• Ung thư da: Trong một số trường hợp rất hiếm gặp, u nang biểu bì có thể tiến triển thành ung thư da.

Biện pháp chẩn đoán

Bác sĩ da liễu thường có thể nhận biết u nang biểu bì khi quan sát từ bên ngoài nhưng cũng có thể phải cạo một mẫu tế bào da và kiểm tra dưới kính hiển vi hoặc tiến hành sinh thiết da để phân tích chi tiết.

U nang biểu bì trông khá giống với u nang bã nhờn nhưng chúng vẫn có đặc điểm khác nhau. U nang biểu bì hình thành do tổn thương các nang lông hoặc lớp ngoài của da (biểu bì).

Điều trị u nang biểu bì

Nếu u nang biểu bì không gây khó chịu hoặc không ảnh hưởng đến vẻ ngoài thì có thể không cần can thiệp. Nhưng nếu cần thiết thì có thể xử lý bằng các biện pháp dưới đây:

• Tiêm thuốc: Tiêm một loại thuốc làm giảm sưng và viêm vào u nang.
• Rạch và loại bỏ dịch: Bác sĩ rạch một đường nhỏ ở u nang và nhẹ nhàng ép chất dịch bên trong ra ngoài. Đây là một thủ thuật khá nhanh chóng và đơn giản nhưng u nang thường hình thành trở lại sau một thời gian.
• Tiểu phẫu: Rạch một đường rất nhỏ trên da và lấy toàn bộ u nang ra ngoài. Phương pháp này an toàn và hiệu quả hơn phương pháp rạch vì sẽ u nang thường sẽ không hình thành trở lại. Nếu u nang bị viêm thì sẽ phải chờ khỏi hoàn toàn mới có thể tiến hành tiểu phẫu.

Biện pháp phòng ngừa

Không có cách nào để ngăn u nang biểu bì hình thành nhưng có thể ngăn ngừa sẹo và nhiễm trùng bằng cách:

• Không tự nặn u nang
• Chườm khăn nhúng nước ấm lên lên vị trí có u nang để giúp u nang tự chảy dịch và lành lại