Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)

Bơm tinh trùng vào tử cung là gì?

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (intrauterine insemination – IUI) là một phương pháp thụ tinh nhân tạo, được sử dụng để điều trị vô sinh hiếm muộn.

Tinh trùng đã được lọc rửa và chọc lọc sẽ được đưa trực tiếp vào tử cung trong khoảng thời gian buồng trứng rụng trứng để thụ tinh.

Mục đích của phương pháp này là để tinh trùng bơi vào ống dẫn trứng và thụ tinh với trứng, kết quả là mang thai. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vô sinh mà phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung có thể được thực hiện sau thời điểm rụng trứng tự nhiên của người phụ nữ hoặc kết hợp với thuốc hỗ trợ sinh sản.

Mục đích

Khả năng mang thai thành công của các cặp vợ chồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung thường được thực hiện trong những trường hợp:

• Sử dụng tinh trùng hiến tặng: Đối với những cặp vợ chồng phải sử dụng tinh trùng hiến tặng để mang thai thì thường sẽ cần đến phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung. Tinh trùng đông lạnh sẽ được rã đông trước khi đưa vào tử cung của người vợ.
• Vô sinh không rõ nguyên nhân: Bơm tinh trùng vào tử cung thường được sử dụng làm phương pháp điều trị ưu tiên cho các trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân và kết hợp cùng với các loại thuốc kích thích rụng trứng.
• Vô sinh do lạc nội mạc tử cung: Nếu người vợ bị vô sinh do lạc nội mạc tử cung thì phương pháp điều trị thường là sử dụng các loại thuốc để thu được trứng chất lượng tốt và kết hợp với phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung.
• Hiếm muộn do vấn đề ở người chồng: Phân tích tinh dịch là một trong những bước đầu tiên trong quá trình đánh giá tình trạng vô sinh và sẽ cho thấy các nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn như nồng độ tinh trùng thấp, khả năng di chuyển yếu (di động kém) hoặc bất thường về kích thước và hình dạng (hình thái) của tinh trùng. Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung có thể khắc phục một số vấn đề này vì quá trình chuẩn bị tinh trùng sẽ tách những tinh trùng khỏe mạnh, di động tốt khỏi những tinh trùng chất lượng kém.
• Vô sinh do vấn đề ở cổ tử cung: Cổ tử cung là bộ phận nối giữa âm đạo và tử cung. Dịch nhầy do cổ tử cung tiết ra vào khoảng thời gian rụng trứng tạo nên môi trường lý tưởng cho tinh trùng di chuyển từ âm đạo đến ống dẫn trứng. Tuy nhiên, nếu dịch nhầy cổ tử cung quá đặc thì sẽ cản trở sự di chuyển của tinh trùng. Bản thân cổ tử cung cũng có thể ngăn cản tinh trùng đến gặp trứng. Sẹo, chẳng hạn như sẹo do sinh thiết hoặc các thủ thuật khác để lại, có thể khiến cổ tử cung dày lên. Trong quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung, ống thông sẽ đi qua cổ tử cung và đưa tinh trùng thẳng vào tử cung nên sẽ làm tăng số lượng tinh trùng có thể đến gặp trứng.
• Vô sinh do rối loạn phóng noãn: Phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung cũng có thể được thực hiện cho những phụ nữ bị vô sinh do các vấn đề về sự rụng trứng, ví dụ như không rụng trứng hoặc số lượng trứng thấp.
• Dị ứng tinh trùng: Một số phụ nữ bị dị ứng với protein trong tinh dịch. Xuất tinh vào âm đạo sẽ gây đỏ, nóng rát và sưng tấy ở vị trí tinh dịch tiếp xúc với niêm mạc. Có thể ngăn ngừa vấn đề này bằng cách dùng bao cao su khi quan hệ nhưng làm vậy sẽ không thể mang thai. Nếu bị dị ứng nghiêm trọng thì có thể thực hiện phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung vì phần lớn protein trong tinh dịch sẽ bị loại bỏ trước khi tinh trùng được đưa vào tử cung.

Rủi ro

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung là một quy trình tương đối đơn giản và an toàn, gần như không có rủi ro nào nghiêm trọng nhưng đôi khi có thể xảy ra một số vấn đề như:

• Nhiễm trùng: Nếu không cẩn thận, quá trình bơm tinh trùng vào trong tử cung có thể gây nhiễm trùng.
• Ra máu: Quá trình đưa ống thông vào tử cung có thể sẽ gây tổn thương mô và dẫn đến hiện tượng ra một ít máu. Hiện tượng này sẽ tự hết sau vài ngày và thường không ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
• Mang đa thai: Bản thân phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung không làm tăng khả năng mang đa thai (sinh đôi, sinh ba hoặc nhiều hơn). Tuy nhiên, khi kết hợp với các loại thuốc kích thích rụng trứng thì khả năng mang đa thai sẽ tăng lên đáng kể. Mang đa thai có nhiều rủi ro hơn so với mang đơn thai, gồm có chuyển dạ sớm và sinh con nhẹ cân.

Chuẩn bị

Mặc dù quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung tương đối đơn giản nhưng vẫn cần chuẩn bị cẩn thận trước khi thực hiện:

• Chuẩn bị tinh trùng: Người chồng có thể tự lấy tinh trùng tại nhà hoặc tại bệnh viện. Tốt nhất nên lấy tại bệnh viện, còn nếu lấy tại nhà thì cần mang đến bệnh viện trong vòng 60 phút. Nếu sử dụng tinh trùng hiến tặng thì tinh trùng đông lạnh sẽ được rã đông và chuẩn bị. Vì một số chất trong tinh dịch có thể gây ra phản ứng dị ứng trong cơ thể của người phụ nữ và gây trở ngại cho sự thụ tinh nên tinh trùng sẽ được lọc rửa sạch để tách những tinh trùng khỏe mạnh bình thường khỏi những tinh trùng chất lượng thấp và các chất khác. Nhờ chọn lọc những tinh trùng chất lượng tốt nên sẽ làm tăng cơ hội thụ thai thành công.
• Theo dõi sự rụng trứng: Thời điểm thực hiện quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung là yếu tố quyết định sự thành công. Vì phương pháp này được thực hiện sau khi rụng trứng từ 1 - 2 ngày nên việc biết được thời điểm diễn ra sự rụng trứng là điều rất quan trọng. Để xác định thời điểm rụng trứng thì có thể sử dụng que thử. Loại que thử này phát hiện rụng trứng dựa trên nồng độ hormone luteinizing (LH) trong nước tiểu. Để chính xác hơn thì bác sĩ sẽ tiến hành siêu âm qua đường âm đạo để quan sát buồng trứng và sự phát triển của trứng. Đôi khi có thể cần tiêm hCG (gonadotropin màng đệm ở người) hoặc thuốc kích thích rụng trứng.
• Xác định thời gian tối ưu: Bác sĩ sẽ cho biết thời gian tiến hành cụ thể cũng như là những gì cần chuẩn bị.

Quy trình thực hiện

Bước thăm khám trước khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung thường mất khoảng 15 đến 20 phút. Sau đó, quy trình thực hiện chỉ mất vài phút mà không cần dùng thuốc gây mê hay thuốc giảm đau.

1. Trước tiên, người vợ nằm trên bàn khám và đặt hai chân sang hai bên.
2. Bác sĩ đưa dụng cụ mỏ vịt vào âm đạo giống như quá trình làm xét nghiệm Pap.
3. Gắn một lọ nhỏ có chứa mẫu tinh trùng khỏe mạnh vào đầu một ống thông dài, hẹp và mềm
4. Đưa ống thông vào âm đạo, qua cổ tử cung và vào bên trong tử cung
5. Đẩy tinh trùng qua ống thông vào buồng tử cung
6. Tháo ống thông và lấy mỏ vịt ra khỏi âm đạo

Sau khi hoàn tất đưa tinh trùng vào tử cung thì nên nằm ngửa trong một khoảng thời gian ngắn (15 - 20 phút) để tạo điều kiện cho tình trùng có thể bơi đến gặp trứng. Sau khi về nhà có thể sinh hoạt trở lại bình thường nhưng không nên vận động mạnh. Có thể sẽ xảy ra hiện tượng ra máu nhẹ trong 1 đến 2 ngày tiếp theo.

Kết quả

Sau khi bơm tinh trùng vào tử cung thì nên chờ khoảng 2 tuần rồi thử thai tại nhà. Thử thai quá sớm có thể dẫn đến kết quả:

• Âm tính giả: Nếu các hormone thai kỳ vẫn chưa tăng cao đến mức que thử có thể phát hiện được thì sẽ cho ra kết quả âm tính mặc dù đã thụ thai thành công.
• Dương tính giả: Nếu đang sử dụng các loại thuốc kích thích rụng trứng như hCG thì lượng thuốc vẫn còn trong cơ thể có thể khiến que thử báo có thai nhưng thực tế là không phải.

Để thử thai một cách chính xác nhất thì nên đến bệnh viện làm xét nghiệm máu. Phương pháp này có thể phát hiện các hormone thai kỳ sớm hơn so với que thử tại nhà sau khi thụ tinh.

Trong trường hợp thụ thai không thành thì có thể tiếp tục thử phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung thêm lần nữa. Nếu vẫn không được thì cân nhắc chuyển sang các phương pháp điều trị vô sinh khác, ví dụ như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Thông thường, mỗi phương pháp được thực hiện trong 3 đến 6 tháng để tối đa hóa cơ hội mang thai.