Sa thành trước âm đạo (sa bàng quang)

Sa thành trước âm đạo là gì?

Sa thành trước âm đạo, còn được gọi là sa bàng quang, là tình trạng mà bàng quang tụt xuống khỏi vị trí bình thường trong khoang chậu và đẩy vào thành phía trước của âm đạo.

Các cơ quan của khoang chậu, gồm có bàng quang, tử cung và ruột thường được giữ cố định bởi các cơ và mô liên kết của sàn chậu. Sa thành trước âm đạo xảy ra khi sàn chậu trở nên suy yếu hoặc khi phải chịu áp lực quá lớn. Nguyên nhân của điều này có thể là do lão hóa, sinh thường, táo bón mãn tính, ho dữ dội trong thời gian dài hoặc thường xuyên phải nâng vật nặng.

Sa thành trước âm đạo là vấn đề có thể điều trị được. Đối với các trường hợp bị sa nhẹ hoặc sa mức độ vừa thì chỉ cần điều trị bằng các phương pháp không phẫu thuật. Trong những trường hợp nặng hơn thì có thể sẽ phải làm phẫu thuật.

Dấu hiệu, triệu chứng

Sa thành trước âm đạo nhẹ thường không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào. Khi có thì các dấu hiệu và triệu chứng thường là:

• Cảm giác nặng hoặc tức trong khoang chậu và âm đạo
• Có khối mô nhô ra trong âm đạo mà bạn có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy
• Tăng áp lực vùng chậu khi rặn, ho, gồng người, cúi xuống hoặc nâng vật nặng
• Các vấn đề khi đi tiểu, ví dụ như tiểu khó, cảm giác tiểu không hết, thường xuyên buồn tiểu hoặc rò rỉ nước tiểu (tiểu són)

Các dấu hiệu và triệu chứng thường đặc biệt dễ nhận thấy sau khi đứng trong thời gian dài và có thể tự hết khi nằm xuống.

Khi nào cần đi khám?

Sa bàng quang có thể gây khó chịu nhưng hiếm khi gây đau. Vấn đề này có thể gây khó khăn cho việc đi tiểu, tiểu không hết và dẫn đến nhiễm trùng bàng quang. Hãy đi khám bác sĩ nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào gây khó chịu và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày.

Nguyên nhân

Sàn chậu gồm có các cơ, dây chằng và mô liên kết hỗ trợ bàng quang cùng với các cơ quan vùng chậu khác. Sự liên kết giữa các cơ quan vùng chậu và dây chằng có thể trở nên suy yếu dần theo thời gian hoặc do các nguyên nhân khác như tổn thương khi sinh nở, thường xuyên phải rặn khi đi ngoài hay ho mãn tính. Khi điều này xảy ra, bàng quang có thể tụt xuống thấp hơn bình thường và đẩy vào thành âm đạo, gây sa thành trước âm đạo.

Các nguyên nhân gây áp lực và làm suy yếu sàn chậu gồm có:

• Mang thai và sinh thường
• Thừa cân, béo phì
• Thường xuyên phải nâng vật nặng
• Táo bón mãn tính
• Ho hoặc viêm phế quản mãn tính

Các yếu tố nguy cơ

Những yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ bị sa thành trước âm đạo:

• Mang thai và sinh nở: Những phụ nữ đã từng sinh thường hoặc phải sử dụng dụng cụ hỗ trợ, mang đa thai hoặc thai có cân nặng lớn sẽ có nguy cơ bị sa thành trước âm đạo cao hơn.
• Có tuổi: Nguy cơ sa thành trước âm đạo sẽ tăng lên khi có tuổi, đặc biệt là sau mãn kinh, khi cơ thể sản xuất ít estrogen. Đây là loại hormone giúp giữ cho sàn chậu chắc khỏe.
• Phẫu thuật cắt tử cung: Phẫu thuật cắt bỏ tử cung (vì các lý do như ung thư hay u xơ tử cung) có thể góp phần làm suy yếu sàn chậu nhưng không phải ai cắt tử cung xong cũng bị sa thành trước âm đạo.
• Di truyền: Một số phụ nữ sinh ra đã có mô liên kết yếu hơn bình thường nên dễ bị sa tạng vùng chậu hơn.
• Béo phì: Những phụ nữ thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao bị sa thành trước âm đạo.

Biện pháp chẩn đoán

Các biện pháp được sử dụng để chẩn đoán tình trạng sa thành trước âm đạo:

• Khám lâm sàng: Người bệnh có thể đứng hoặc nằm trong quá trình khám. Bác sĩ sẽ dùng tay sờ nắn và tìm vùng mô phình lên ở thành âm đạo – dấu hiệu cho thấy có cơ quan trong vùng chậu bị sa. Người bệnh sẽ phải rặn giống như khi đại tiện để bác sĩ đánh giá mức độ sa. Sau đó sẽ cần siết chặt cơ sàn chậu để kiểm tra sức mạnh của các cơ.
• Đặt câu hỏi: Bác sĩ sẽ đặt một số câu hỏi nhằm đánh giá bệnh sử, mức độ sa tạng và mức độ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, từ đó quyết định phương án điều trị.
• Kiểm tra bàng quang và xét nghiệm nước tiểu: Nếu bị sa thành trước âm đạo nặng thì sẽ cần đánh giá khả năng làm trống của bàng quang. Sau đó có thể phải làm xét nghiệm nước tiểu để tìm dấu hiệu nhiễm trùng bàng quang, nếu như lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi đi tiểu nhiều hơn mức bình thường.

Điều trị

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào các triệu chứng, mức độ nghiêm trọng của tình trạng sa và có mắc bệnh lý liên quan nào hay không, chẳng hạn như tiểu són hoặc sa các cơ quan khác trong vùng chậu.

Các trường hợp nhẹ chỉ có ít hoặc không có triệu chứng thường không cần điều trị mà chỉ cần theo dõi, thi thoảng đến tái khám để xem vấn đề có trở nên nặng hơn hay không.

Nếu như có triệu chứng thì trước hết có thể thử các biện pháp dưới đây:

• Bài tập cơ sàn chậu, hay còn gọi là bài tập Kegel. Các bài tập này giúp củng cố cơ sàn chậu, nhờ đó mà có thể hỗ trợ cho bàng quang và các cơ quan vùng chậu khác một cách tốt hơn. Bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn cách thực hiện các bài tập này và kiểm tra xem bạn có đang thực hiện đúng hay không. Bài tập Kegel sẽ cho hiệu quả cao nhất khi được hướng dẫn bởi chuyên gia vật lý trị liệu và được hỗ trợ bằng phương pháp phản hồi sinh học. Phản hồi sinh học là phương pháp sử dụng các thiết bị theo dõi nhằm đảm bảo rằng người tập đang siết chặt đúng các cơ sàn chậu với cường độ và thời gian thích hợp. Bài tập này giúp cải thiện các triệu chứng chứ không thể làm giảm kích thước của khối sa.
• Đặt vòng nâng pessary: Vòng nâng pessary là một chiếc vòng nhựa hoặc vòng cao su được đưa vào âm đạo để hỗ trợ cho bàng quang hoặc các cơ quan bị sa khác. Mặc dù phương pháp này không chữa khỏi được tình trạng sa thành trước âm đạo nhưng có thể giảm nhẹ các triệu chứng. Sau khi đặt vòng, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách tháo ra vệ sinh và đặt lại. Vòng nâng pessary có thể được sử dụng như một giải pháp thay thế tạm thời cho phẫu thuật. Đây cũng là lựa chọn dành cho những trường hợp không thể phẫu thuật do rủi ro cao.

Khi nào cần phẫu thuật?

Nếu đã thử các phương pháp khắc phục trên nhưng tình hình vẫn không cải thiện thì có thể cần phải phẫu thuật.Thông thường, ca phẫu thuật được thực hiện qua đường âm đạo, trong đó bàng quang bị sa sẽ được nâng trở lại vị trí bình thường bằng cách khâu và cắt bỏ vùng mô phình lên ở thành âm đạo. Đôi khi sẽ cần sử dụng thêm một miếng lưới bằng vật liệu nhân tạo để củng cố cho mô âm đạo và tăng cường sự hỗ trợ nếu mô âm đạo tự nhiên quá yếu. Trong những trường hợp sa thành trước âm đạo và đồng thời sa tử cung nghiêm trọng thì có thể phải phẫu thuật cắt bỏ tử cung và sửa lại các cơ, dây chằng cùng với các mô bị tổn thương khác của sàn chậu. Đối với những trường hợp sa thành trước âm đạo đi kèm với tiểu són do áp lực (rò rỉ nước tiểu khi hoạt động gắng sức) thì sẽ cần tiến hành các thủ thuật nhằm hỗ trợ niệu đạo (đặt giá đỡ dưới niệu đạo) và giảm bớt các triệu chứng tiểu són.

Ở phụ nữ đang mang thai hoặc có ý định mang thai thì nên chờ cho đến khi sinh con xong mới tiến hành phẫu thuật. Tập bài tập Kegel hoặc đặt vòng nâng pessary sẽ là giải pháp tạm thời giúp làm giảm các triệu chứng. Kết quả có được sau ca phẫu thuật có thể kéo dài trong nhiều năm và sau đó vấn đề có khả năng sẽ tái phát. Nếu cần thiết thì sẽ tiếp tục phải phẫu thuật.

Các biện pháp tự khắc phục

Bài tập Kegel là bài tập có thể thực hiện được tại nhà để tăng cường cơ sàn chậu. Sàn chậu khỏe sẽ tạo sự hỗ trợ tốt hơn cho các cơ quan vùng chậu và làm giảm các triệu chứng của sa thành trước âm đạo.

Cách thực hiện bài tập Kegel như sau:

1. Siết chặt cơ sàn chậu giống như khi nhịn tiểu.
2. Giữ nguyên trong 5 giây và sau đó thả lỏng trong 5 giây. Nếu cảm thấy khó thì chỉ cần giữ trong 2 giây và sau đó thả lỏng trong 3 giây. Từ từ tăng dần thời gian siết cơ lên cho đến khi được 10 giây mỗi lần.
3. Lặp lại 10 lần và thực hiện như vậy 3 lượt mỗi ngày.

Sau khi đã quen, bạn có thể thực hiện bài tập Kegel bất cứ lúc nào và ở bất cứ đâu.

Biện pháp phòng ngừa

Mặc dù sa thành trước âm đạo có thể xảy ra do sự lão hóa tự nhiên và không có cách nào ngăn chặn được nhưng có thể làm giảm phần nào nguy cơ bằng các biện pháp dưới đây:

• Điều trị và ngăn ngừa táo bón bằng cách ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và uống nhiều nước.
• Tránh nâng vật nặng. Nếu nâng thì phải nâng đúng cách, dồn trọng tâm vào chân thay vì thắt lưng và lưng.
• Kiểm soát tình trạng ho mãn tính và không hút thuốc.
• Giữ cân nặng khỏe mạnh: Nếu thừa cân, béo phì thì cần thực hiện chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh và kết hợp tập thể dục thường xuyên để giảm cân.