Đau âm hộ mãn tính

Đau âm hộ mãn tính là gì?

Đau âm hộ mãn tính là tình trạng đau đớn kéo dài từ 3 tháng trở lên ở xung quanh cửa âm đạo mà không rõ lý do. Các cơn đau, rát hoặc kích ứng do đau âm hộ mãn tính có thể gây khó chịu đến mức khó có thể ngồi hay quan hệ tình dục. Tình trạng bệnh có thể kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm.

Khi gặp hiện tượng khó chịu bất thường ở vùng âm hộ thì hãy đi khám bác sĩ phụ khoa. Đừng vì ngại ngùng mà để vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Hiện nay có nhiều lựa chọn điều trị để giảm bớt các cơn đau đớn. Khi đi khám, bác sĩ sẽ xác định được nguyên nhân gây đau âm hộ và có hướng điều trị thích hợp.

Triệu chứng

Triệu chứng chính của đau âm hộ mãn tính là các cơn đau ở vùng sinh dục. Đó có thể là cảm giác rát, nhức, châm chích, nhói, giật, da trở nên nhạy cảm, buốt, ngứa ngáy hay đau khi quan hệ tình dục.

Cơn đau có thể kéo dài liên tục hoặc thi thoảng mới xuất hiện, chỉ xảy ra khi đụng chạm vào âm hộ hoặc kéo dài dai dẳng. Có thể bị đau toàn bộ vùng âm hộ hoặc chỉ ở một vị trí nhất định, chẳng hạn như cửa âm đạo. Đôi khi, tình trạng đau còn đi kèm với hiện tượng âm hộ sưng lên, ửng đỏ và viêm nhẹ nhưng đa phần thì âm hộ trông vẫn bình thường khi nhìn từ bên ngoài.

Chứng đau tiền đình âm hộ do kích thích là một tình trạng tương tự như đau âm hộ mãn tính nhưng khác ở chỗ là chỉ bị đau khi đụng chạm vào vùng xung quanh cửa âm đạo.

Khi nào cần đi khám?

Các bệnh phụ khoa như đau âm hộ mãn tính là những vấn đề rất phổ biến nhưng lại ít phụ nữ đi khám bác sĩ vì tâm lý ngại ngùng, xấu hổ.

Nếu đột nhiên bị đau ở vùng sinh dục thì nên đi khám bác sĩ phụ khoa. Bác sĩ sẽ thăm khám và tìm ra nguyên nhân gây đau âm hộ, ví dụ như viêm âm đạo do nấm men hoặc vi khuẩn, mụn rộp, các vấn đề về da tiền ung thư, hội chứng niệu sinh dục thời kỳ mãn kinh (GSM) hoặc các vấn đề sức khỏe như tiểu đường.

Nếu là viêm âm đạo do nấm men (nấm Candida) thì có thể điều trị bằng các loại thuốc trị nấm không kê đơn. Tuy nhiên, nếu trước đây chưa từng bị viêm âm đạo do nấm thì không nên tự ý sử dụng các loại thuốc này. Nếu nguyên nhân không phải do nhiễm nấm thì thuốc sẽ không có tác dụng. Do đó, nếu có những biểu hiện bất thường thì hãy đi khám bác sĩ để xác định đúng vấn đề và có biện pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân

Một số nguyên nhân có thể gây đau âm hộ mãn tính gồm có:

• Tổn thương hoặc kích thích dây thần kinh
• Phản ứng bất thường của các tế bào âm hộ đối với nhiễm trùng hoặc chấn thương
• Các yếu tố di truyền làm cho âm hộ phản ứng không bình thường với phản ứng viêm mãn tính
• Âm hộ nhạy cảm quá mức
• Co thắt cơ
• Dị ứng, kích ứng với hóa chất trong các sản phẩm dùng cho vùng kín
• Thay đổi nội tiết tố
• Từng bị lạm dụng tình dục
• Sử dụng thuốc kháng sinh thường xuyên

Những phụ nữ bị đau âm hộ mãn tính cũng có thể gặp phải một vấn đề gây đau khác như:

• Đau cơ xơ hóa
• Hội chứng đau bàng quang
• Hội chứng ruột kích thích
• Rối loạn khớp thái dương hàm

Yếu tố nguy cơ

Chứng đau âm hộ mãn tính có thể xảy ra ở phụ nữ mọi lứa tuổi, từ độ tuổi thiếu niên cho đến những người đã mãn kinh. Ước tính có khoảng hàng triệu phụ nữ đang phải sống chung với vấn đề này.

Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị đau âm hộ mãn tính gồm có:

• Thường xuyên căng thẳng, lo âu
• Từng bị lạm dụng tình dục
• Bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương (post-traumatic stress disorder - PTSD)

Biến chứng

Mặc dù không đe dọa đến tính mạng nhưng chứng đau âm hộ mãn tính sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống.

Các cơn đau đớn và khó chịu khiến cho nhiều phụ nữ không còn muốn làm “chuyện ấy”. Do đó mà tình trạng này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tình dục và mối quan hệ. Hơn nữa, tâm lý sợ quan hệ tình dục có thể gây co thắt các cơ xung quanh âm đạo (chứng co thắt âm đạo). Chứng đau âm hộ mãn tính còn ảnh hưởng đến cả các hoạt động bình thường hàng ngày như đi lại, ngồi, đạp xe,… và khiến chất lượng cuộc sống giảm sút. Ngoài ra, tình trạng đau đớn kéo dài còn có thể dẫn đến các vấn đề khác như:

• Căng thẳng, lo âu
• Phiền muộn
• Tự ti về bản thân
• Rối loạn giấc ngủ
• Rối loạn chức năng tình dục

Biện pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán chứng đau âm hộ mãn tính, trước tiên bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử, những lần phẫu thuật ở vùng sinh dục trước đây, tiền sử về tình dục (ví dụ như từng bị lạm dụng) cũng như các triệu chứng để xác định vị trí, kiểu và mức độ của các cơn đau.

Sau đó sẽ cần thực hiện các biện pháp dưới đây:

• Khám lâm sàng: bác sĩ kiểm tra trực quan bộ phận sinh dục ngoài và âm đạo để tìm các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng. Ngay cả khi không phát hiện thấy dấu hiệu bất thường thì vẫn sẽ phải lấy mẫu tế bào từ âm đạo để kiểm tra xem có bị nhiễm trùng, ví dụ như nhiễm nấm âm đạo hoặc nhiễm khuẩn âm đạo hay không.
• Sử dụng tăm bông vô trùng đã được làm ẩm để nhẹ nhàng kiểm tra nhằm xác định chính xác các vị trí bị đau ở vùng âm hộ.
• Sinh thiết: lấy một mẫu mô nhỏ từ một vùng cụ thể để làm xét nghiệm

Điều trị

Các phương pháp điều trị chứng đau âm hộ mãn tính thường có mục đích là làm giảm các triệu chứng. Vì vấn đề này có thể là do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra nên không có phương pháp nào hiệu quả cho mọi trường hợp. Đôi khi sẽ cần kết hợp nhiều phương pháp lại với nhau để có hiệu quả cao nhất. Có thể sẽ phải thử nhiều lần mới tìm ra được hướng điều trị thích hợp và phải kiên trì thực hiện một thời gian thì các triệu chứng mới thuyên giảm.

Một số lựa chọn điều trị đau âm hộ mãn tính gồm có:

• Sử dụng thuốc: Steroid, thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc chống co giật có thể làm giảm các cơn đau mãn tính. Thuốc kháng histamine có tác dụng giảm ngứa. Ngoài ra còn có các loại thuốc khác như estrogen dạng bôi, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine, thuốc kích thích thần kinh, Botox,…
• Liệu pháp phản hồi sinh học(biofeedback): Liệu pháp này giúp giảm đau bằng các kỹ thuật thư giãn các cơ vùng chậu và kiểm soát cách cơ thể phản ứng với các triệu chứng.
• Kích thích dây thần kinh bằng điện qua da (TENS): Phương pháp điều trị này sử dụng dòng điện cường độ thấp truyền qua da đến các dây thần kinh để giảm đau.
• Thuốc tê bôi ngoài da, chẳng hạn như thuốc mỡ lidocaine, có thể giúp làm giảm các triệu chứng đau tạm thời. Có thể bôi lidocaine 30 phút trước khi quan hệ tình dục để giảm bớt cảm giác khó chịu. Tuy nhiên, thuốc này có thể sẽ khiến cho bạn tình tạm thời bị mất cảm giác sau khi quan hệ.
• Tiêm thuốc tê: Với những trường hợp bị đau dai dẳng và đã thử các phương pháp điều trị khác nhưng không hiệu quả thì có thể thử tiêm thuốc gây tê.
• Các bài tập cơ sàn chậu: Nhiều phụ nữ bị chứng đau âm hộ mãn tính do bị căng cơ sàn chậu – cấu trúc hỗ trợ tử cung, bàng quang và ruột. Các bài tập cơ sàn chậu như bài tập Kegel sẽ giúp thả lỏng các cơ này và từ đó giảm đau vùng âm hộ.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp bị đau âm hộ cục bộ hoặc đau tiền đình âm hộ do kích thích thì có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ vùng da và mô bị đau. Phương pháp này thường chỉ được thực hiện khi đã thử các phương pháp khác nhưng không có tác dụng.

Các biện pháp tự khắc phục tại nhà

Các cách sau đây có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của chứng đau âm hộ mãn tính:

• Chườm lạnh: Chườm lạnh trực tiếp lên vùng sinh dục ngoài để giảm đau và ngứa.
• Ngâm nước ấm: Ngồi trong chậu nước ấm (không quá nóng) hoặc nước mát có hòa muối Epsom hoặc bột yến mạch trong 5 đến 10 phút, thực hiện 2 đến 3 lần một ngày. Ngoài ra cũng có thể chườm ấm.
• Không mặc quần lót bằng chất liệu tổng hợp và quần bó sát: Các loại quần lót bằng chất liệu vải tổng hợp và quần quá chật sẽ cản trở sự lưu thông khí ở vùng kín. Điều này sẽ làm tăng nhiệt độ, độ ẩm và dẫn đến gây kích ứng. Nên mặc quần lót rộng rãi, sáng màu và bằng chất liệu cotton để giữ cho vùng kín luôn khô thoáng. Nếu có thể thì hãy cởi bỏ đồ lót khi đi ngủ vào ban đêm.
• Không ngâm mình trong nước nóng: Ngâm lâu trong nước quá nóng sẽ làm mất cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo và dẫn đến viêm nhiễm, gây khó chịu và ngứa ngáy.
• Không sử dụng băng vệ sinh hay tampon có mùi thơm: Chất tạo mùi có thể gây kích ứng. Nên chọn băng vệ sinh có bề mặt bông mềm mại và không mùi. Ngoài ra cần tránh các tác nhân có thể gây kích ứng khác như xà phòng thơm, thuốc diệt tinh trùng, xịt thơm vùng kín,…
• Thay đồ ngay khi bị ướt: Môi trường ẩm ướt sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển và gây nhiễm nấm âm đạo.
• Tránh các hoạt động gây áp lực lên âm hộ, chẳng hạn như đi xe đạp hoặc ngồi quá lâu.
• Vệ sinh nhẹ nhàng: Chà xát mạnh vùng kín hoặc rửa quá thường xuyên sẽ gây kích ứng và đau đớn. Mỗi ngày chỉ cần dùng nước thường để làm sạch vùng kín, dùng tay xoa nhẹ nhàng và sau đó thấm khô.
• Không thụt rửa vì việc này sẽ làm mất cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm. Âm đạo có thể tự làm sạch nên thụt rửa là điều không cần thiết.
• Sử dụng gel bôi trơn khi quan hệ tình dục: Điều này giúp làm giảm ma sát khi thâm nhập. Lưu ý, không sử dụng các sản phẩm bôi trơn có chứa cồn, hương liệu, chất làm ấm hoặc làm mát. Nếu dùng bao cao su thì không sử dụng bôi trơn gốc dầu vì dầu có thể làm hỏng bao cao su.