Sức khỏe âm đạo: Thế nào là bình thường? Thế nào là có vấn đề?

Sức khỏe âm đạo là một phần quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của người phụ nữ. Các vấn đề ở âm đạo có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, chức năng tình dục và khả năng đạt cực khoái. Các vấn đề này còn có thể gây tác động tiêu cực đến tâm lý và dẫn đến các vấn đề trong mối quan hệ vợ chồng. Mỗi một phụ nữ nên nhận biết một số dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của các vấn đề ở âm đạo và những gì cần làm để bảo vệ sức khỏe vùng kín của mình.

Điều gì ảnh hưởng đến sức khỏe âm đạo?

Âm đạo là một ống cơ khép kín nối âm hộ (phần bên ngoài của bộ phận sinh dục nữ) với cổ tử cung (bộ phận nằm bên dưới tử cung). Có nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của âm đạo, ví dụ như:

• Tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD). Quan hệ tình dục quá mạnh có thể dẫn đến chấn thương âm đạo.
• Một số bệnh lý và phương pháp điều trị: Một số bệnh lý, chẳng hạn như lạc nội mạc tử cung và bệnh viêm vùng chậu, thường gây đau khi quan hệ tình dục. Sẹo do phẫu thuật ở vùng chậu và một số phương pháp điều trị ung thư cũng có thể gây đau khi quan hệ. Sử dụng một số loại thuốc kháng sinh làm tăng nguy cơ nhiễm nấm âm đạo.
• Các biện pháp kiểm soát sinh sản và các sản phẩm vệ sinh phụ nữ: Các biện pháp tránh thai rào cản, chẳng hạn như bao cao su, màng ngăn âm đạo và thuốc diệt tinh trùng, có thể gây kích ứng âm đạo. Các sản phẩm vệ sinh như dung dịch thụt rửa, xịt khử mùi cũng có thể gây kích ứng hoặc làm cho tình trạng kích ứng hiện tại trở nên nặng hơn.
• Mang thai và sinh nở: Một khi thụ thai thành công, chu kỳ kinh nguyệt sẽ dừng cho đến khi sinh xong. Trong thời gian mang thai, lượng dịch tiết âm đạo (khí hư) thường tăng lên và gây ẩm ướt. Ngoài ra, âm đạo có thể bị rách trong quá trình sinh nở hoặc cần phải rạch tầng sinh môn (rạch một đường ở cửa âm đạo để có thể đưa thai nhi ra ngoài dễ dàng hơn). Sinh thường còn có thể làm giảm sự săn chắc bên trong âm đạo.
• Các vấn đề về tâm lý: Lo âu và căng thẳng có thể làm giảm mức độ kích thích, dẫn đến giảm tiết dịch bôi trơn tự nhiên và gây đau đớn khi quan hệ tình dục. Từng bị lạm dụng tình dục hoặc bị đau đớn, chấn thương vào lần quan hệ đầu tiên cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và gây đau vào những lần quan hệ sau.
• Nồng độ hormone: Sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể có thể ảnh hưởng đến âm đạo. Ví dụ, sự sụt giảm nồng độ estrogen vào thời kỳ mãn kinh và trong thời gian cho con bú sẽ khiến niêm mạc âm đạo mỏng đi (teo âm đạo) và gây đau rát khi quan hệ.

Các vấn đề phổ biến nhất ở âm đạo

Các vấn đề thường xảy ra ở âm đạo gồm có:

• Vấn đề về tình dục: thường là đau ngay trước, trong hoặc sau khi quan hệ tình dục. Đau khi thâm nhập có thể là do sự co thắt không tự chủ của các cơ trong thành âm đạo (chứng co thắt âm đạo). Các cơ sàn chậu có thể bị căng, gây đau mãn tính và đau khi quan hệ. Khô âm đạo – một vấn đề phổ biến xảy ra sau khi mãn kinh - cũng có thể gây đau khi quan hệ tình dục.
• Bệnh lây truyền qua đường tình dục: Nhiều bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục ảnh hưởng đến âm đạo, ví dụ như chlamydia, bệnh lậu, mụn cóc sinh dục, giang mai và mụn rộp sinh dục. Các dấu hiệu thường là khí hư thay đổi bất thường hoặc có vết loét, sẩn ở bộ phận sinh dục.
• Viêm âm đạo: Nhiễm trùng hoặc sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật tự nhiên (nấm và vi khuẩn) trong âm đạo có thể gây viêm nhiễm. Các triệu chứng gồm có khí hư thay đổi bất thường, có mùi hôi tanh, ngứa ngáy và nóng rát. Các dạng viêm âm đạo phổ biến gồm có viêm âm đạo do vi khuẩn, viêm âm đạo do nấm và viêm âm đạo do nhiễm trichomonas.
• Sa tạng chậu: Khi các dây chằng hỗ trợ và mô liên kết giữ tử cung cùng với thành âm đạo bị suy yếu thì các cơ quan trong vùng chậu như tử cung, bàng quang, trực tràng sẽ bị sa (tụt xuống) và đẩy vào thành âm đạo. Điều này gây ra tình tạng tiểu són (rò rỉ nước tiểu mỗi khi ho, hắt hơi hoặc vận động mạnh) và có khối mô nhô ra từ âm đạo.
• Các vấn đề khác: U nang âm đạo có thể gây đau khi quan hệ tình dục hoặc gây khó khăn cho việc đưa tampon hay cốc nguyệt san vào bên trong. Ung thư âm đạo là một bệnh ung thư hiếm gặp nhưng có thể xảy ra với dấu hiệu đầu tiên là ra máu bất thường (sau khi mãn kinh, giữa chu kỳ kinh nguyệt hoặc sau khi quan hệ tình dục).

Dấu hiệu, triệu chứng của các vấn đề ở âm đạo

Hãy đi khám ​​bác sĩ phụ khoa nếu nhận thấy những dấu hiệu dưới đây:

• Khí hư thay đổi về màu sắc, mùi hoặc lượng
• Âm đạo và vùng xung quanh bị đỏ và ngứa ngáy
• Chảy máu âm đạo giữa chu kỳ kinh nguyệt, sau khi quan hệ tình dục hoặc sau mãn kinh
• Cảm nhận thấy có u cục bên trong âm đạo
• Đau đớn khi quan hệ tình dục

Âm đạo có thể bị kích ứng hoặc tăng tiết dịch do nhiều nguyên nhân khác nhau và không cần thiết lần nào cũng phải đi khám bác sĩ, đặc biệt là nếu trước đây đã từng được chẩn đoán bị nhiễm nấm âm đạo và đang có các biểu hiện tương tự. Tuy nhiên, nếu như đã sử dụng thuốc trị nấm mà các triệu chứng vẫn không đỡ thì nên đi khám.

Cần làm gì để giữ cho âm đạo khỏe mạnh?

Dưới đây là các biện pháp mà mỗi phụ nữ nên thực hiện để bảo vệ sức khỏe vùng kín cũng như là sức khỏe tổng thể:

• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ và duy trì mối quan hệ chung thủy một vợ một chồng để tránh bị lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Tiêm phòng: Phụ nữ trong độ tuổi từ 9 – 26 nên tiêm vắc-xin ngừa HPV để bảo vệ bản thân khỏi ung thư cổ tử cung. Ngoài ra nên tiêm vắc-xin viêm gan B - một bệnh nghiêm trọng cũng lây truyền qua đường tình dục.
• Thực hiện bài tập Kegel: Bài tập Kegel giúp làm săn chắc cơ sàn chậu và ngăn ngừa sa tạng, tiểu không tự chủ cũng như là làm chậm tình trạng suy yếu cơ sàn chậu do lão hóa
• Chú ý đến các loại thuốc đang dùng: Tìm hiểu kỹ tác dụng phụ của các loại thuốc đang dùng và hỏi bác sĩ về việc thay thuốc nếu có tác dụng phụ ảnh hưởng đến vùng kín.
• Hạn chế rượu bia và không hút thuốc: Lạm dụng rượu bia có thể làm suy giảm chức năng tình dục. Nicotine trong thuốc lá cũng gây ra vấn đề tương tự. Lạm dụng các chất gây nghiện khác sẽ ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần và điều này cũng làm giảm chức năng tình dục.

Mặc dù không phải vấn đề nào ở âm đạo cũng ngăn ngừa được nhưng việc đi khám phụ khoa định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm bất kỳ vấn đề bất thường nào và can thiệp, điều trị kịp thời. Khi nhận thấy những biểu hiện không bình thường thì hãy đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt. Nếu để lâu, một số vấn đề sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác.