Đột quỵ ở người trưởng thành trẻ tuổi

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) - tình trạng máu lưu thông đến não bị gián đoạn hoặc do cục máu đông hoặc do chảy máu (xuất huyết não) – có thể tàn phá ở mọi lứa tuổi, theo Jose Biller – Trưởng khoa thần kinh tại Trường Y Stritch, Đại học Loyola ở Chicago.

Và trong khi người lớn trên 65 tuổi bị tai biến ít hơn thì những nghiên cứu lại cho thấy “các cuộc tấn công não” này có thể đang gia tăng ở những người lớn trẻ tuổi.

Hơn nữa, nhiều bác sĩ không nhận ra các triệu chứng đột quỵ ở bệnh nhân trẻ tuổi hơn và việc chẩn đoán chậm có thể dẫn đến tổn thương lâu dài hơn.

Đấu tranh để làm lại sau đột quỵ ở người trưởng thành trẻ tuổi

Đó là những gì xảy ra với Lauren Rushen, người bị tai biến mạch máu não vào năm 24 tuổi.

Trong 2 tuần, các chuyên gia đã phác hoạ sự mệt mỏi, đau nhức hàm và chóng mặt vì nhiễm trùng, viêm ở khớp hàm và cột sống của cô ấy.

Khi cuối cùng cô bị ngã sụp xuống nền nhà ở nhà bố mẹ mình, không thể di chuyển chân, các bác sĩ tại bệnh viện địa phương đã nghi ngờ cô lạm dụng ma túy và xét nghiệm cô với chất ma túy, thay vì cho cô sử dụng các loại thuốc tiêu cục máu đông có thể giúp ngăn cản tổn thương não vĩnh viễn”.

“Tôi đã nằm ở thị trấn nhỏ của tôi suốt 2 giờ đồng hồ, và chúng tôi biết bây giờ thời gian là thứ quý giá hơn tất thẩy”, Rushen nói. "Đó thực sự không phải là nơi tôi cần phải dành 2 tiếng đồng hồ."

Những người bị đột quỵ nếu đến bệnh viện trong vòng 4 tiếng rưỡi sau khi xảy ra cuộc tấn công thì sẽ đủ tiêu chuẩn để có được một loại thuốc có thể làm vỡ cục máu đông trong não ( thuốc tiêu cục máu đông), khôi phục dòng máu.

Và những nghiên cứu cho thấy các bệnh nhân trẻ hơn bị đột quỵ có nhiều khả năng hưởng lợi từ việc điều trị sớm này hơn so với những người lớn tuổi.

Nhưng thật đáng buồn là có rất ít người đủ điều kiện được như thế, vì họ phải chờ đợi để đến bệnh viện, kê khai các triệu chứng ban đầu hoặc chờ đợi để xem họ sẽ thế nào trước khi tìm kiếm sự hỗ trợ. Điều này đặc biệt hay xảy ra với phụ nữ.

Hôm nay, 6 năm sau sự kiện kinh hoàng ấy, Rushen biết cô ấy may mắn được sống. Nhưng đôi khi, cô nhớ đến cuộc sống mà cô đã có trước đây – một công việc toàn thời gian, một thói quen chạy bộ thường xuyên và đi những đôi giày dễ thương.

Một trong hai cánh tay và bàn chân của cô vẫn còn bị liệt. Thay vì chạy bộ, cô dành hàng giờ mỗi ngày tập vật lý trị liệu. Thay vì đi giày cao gót, cô đi những đôi giày thể thao có đế dày giúp giữ cho ngón chân của mình không bị kéo trên mặt đất khi đi.

Cô cũng phải chuyển về nhà với bố mẹ. Mặc dù vẫn làm việc, nhưng đó chỉ là một công việc bán thời gian tại nhà trẻ của nhà thời, nơi mà nhiệm vụ của cô ấy khá hạn chế vì sợ rằng cô ấy có thể mất thăng bằng và ngã xuống khi hỗ trợ bọn trẻ. Hầu hết cô chỉ theo dõi chúng tắm.

Rushen nói với vẻ cười buồn, “Thực sự có vẻ buồn cười khi tôi giúp lũ trẻ mặc quần trong khi chính bản thân mình cũng gặp vấn đề với việc này. Bạn sẽ phải bắt đầu lại từ đầu, tôi đoán là vậy”.

Đột quỵ ở tuổi trẻ, thách thức đối với y tế công cộng

Chuyện của cô ấy là một trường hợp hết sức phổ biến. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 2 trên tạp chí Stroke cho thấy 1/3 số người bị đột qụy trước 50 tuổi không thể sống nổi một thập niên sau lần đột quỵ đó.

“Đó là một thách thức vô cùng to lớn về sức khỏe cộng đồng vì chúng ta đang nói về những người rõ ràng đã sống được nhiều năm ngay cả khi bị đột quỵ”, theo Ford Vox – bác sĩ tâm thần tại Trung tâm Shepherd, một bệnh viện phục hồi chức năng tại Atlanta. Số bệnh nhân bị đột quỵ trẻ mà các bệnh viện chăm sóc đã tăng lên gấp ba lần trong 8 năm qua. Không có cơ sở dữ liệu duy nhất nào theo dõi các cơn đột quỵ ở Hoa Kỳ, do đó các nhà nghiên cứu dựa vào dữ liệu của bệnh viện khu vực hoặc của tiểu bang, như Trung tâm Shepherd - để ước tính xu hướng đột quỵ.

Phần lớn những nghiên cứu này đã phát hiện sự gia tăng tỷ lệ đột quỵ ở những người trẻ tuổi, trong khi tỷ lệ mới nhất cho thấy giảm ở người lớn tuổi, nhưng giữ ổn định ở những người người lớn dưới 45 tuổi.

Nghiên cứu tháng 07/2014 trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ đã theo dõi hơn 14.000 người lớn trong hơn 20 năm, phát hiện thấy tỷ lệ đột quỵ giảm đáng kể ở những người trên 65 tuổi nhưng vẫn giữ ổn định ở những người trưởng thành trẻ hơn.

Sự sụt giảm ở những người cao niên dường như được giải thích là do kiểm soát tốt hơn các yếu tố nguy cơ như cholesterol cao, huyết áp cao và hút thuốc lá. Tuy nhiên, ở những người trẻ tuổi, các nhà nghiên cứu nhận thấy tỷ lệ béo phì và huyết áp ngày càng gia tăng – đây là 2 nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ. Các nghiên cứu khác cho thấy tình trạng gia tăng.

Một nghiên cứu năm 2011 trên tạp chí Annals of Neurology cho thấy số bệnh nhân đột qụy dưới 45 tuổi nhập viện vào khoảng thời gian 12 năm từ 1995 đến 2008 đã tăng lên khoảng 1/3.

Trong số những người từ 35 đến 44 tuổi bị đột quỵ trong nghiên cứu này, gần 2/3 nam giới và hơn một nửa phụ nữ bị huyết áp cao.

Tác giả nghiên cứu Mary George cho biết: "Thật đáng ngạc nhiên khi chúng ta thấy rằng tỷ lệ cao các yếu tố nguy cơ truyền thống trong dân số trẻ và họ đạng bị đột quỵ vì những yếu tố nguy cơ này”. Bà là một cán bộ y tế cao cấp của bộ phận Phòng chống bệnh tim và đột quỵ tại CDC.

Một nghiên cứu được công bố năm 2010 trên tạp chí Stroke cho thấy "các cuộc tấn công não" tăng gấp 3 lần ở phụ nữ trong độ tuổi từ 35 đến 54 giữa năm 1988 và năm 2004.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí thần kinh vào năm 2012 ghi nhận tăng 56% trường hợp đột quỵ ở người lớn từ 20 đến 45 tuổi ở vùng Trung Tây giữa những năm 1990 và đầu những năm 2000.

Cùng năm đó, Kaiser Permanente đã xem xét các trường hợp đột quỵ trong số các bệnh nhân thuộc HMO có trụ sở tại Bắc California. Nghiên cứu này cũng cho thấy tỷ lệ đột quỵ gia tăng ở những người trưởng thành trẻ tuổi, đặc biệt là ở người Mỹ gốc Phi và người châu Á.

Một thách đố với nhiều mảnh ghép

Các chuyên gia cho biết các yếu tố nguy cơ truyền thống có vẻ như góp phần gây ra tình trạng đột quỵ ở những người trong độ tuổi giữa 30 và giữa 40. Nhưng bức tranh này còn phức tạp hơn đối với những người trưởng thành trẻ tuổi như Rushen, những người thường bị đột quỵ vì ​​những lý do khác, như chấn thương về thể xác. "Tôi luôn rất khỏe mạnh. Tôi không bị thừa cân hay bất cứ vấn đề gì. Tôi không vướng phải yếu tố nguy cơ nào và cho đến giờ tôi cũng không có bất cứ yếu tố nguy cơ nào”.

Nguyên nhân có thể nhất có thể là do cô ấy đã bị tai nạn xe hơi nhỏ trong thời gian ngắn trước khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. Các bác sĩ nghĩ rằng chấn thương cổ từ tai nạn gây ra một vết rách nhỏ xíu, được gọi là tách động mạch, bên trong một mạch máu lớn ở cổ cô ấy. Chấn thương này đã khiến hình thành một cục máu đông, cuối cùng bị long ra và đi đến não. Hai cuộc thăm khám bác sĩ nắn khớp có lẽ đã không giúp phát hiện ra điều gì.

Cô ấy nói: "Có thể chấn thương cổ có thể đã làm suy yếu động mạch và bác sĩ chỉnh hình nắn khớp đã vô tình làm tình trạng nặng hơn”

Gần đây, Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) đã đưa ra cảnh báo rằng các liệu pháp điều chỉnh cổ của các bác sĩ trị liệu nắn xương và bác sĩ trị liệu chỉnh hình có thể liên quan đến tăng nguy cơ đột quỵ.

Không có ai có số lượng rõ ràng về mức độ thường xuyên bị đột quỵ sau khi điều chỉnh cổ, do đó mối liên quan trên hiện vẫn đang được tranh cãi. Nhưng AHA cho biết họ cảm thấy bị buộc phải đưa ra một tuyên bố sau khi ngày càng nghe nhiều các trường hợp như của Rushen từ các bác sĩ thành viên.

Trên thực tế bất kỳ chuyển động sắc nhọn nào của cổ cho dù là do bác sĩ nắn khớp xương hay tại phòng tập yoga thì cũng có thể gây tách động mạch. Ngay cả việc nghiên đầu trên bồn gội ở tiệm làm tóc cũng có thể gây nên tình trạng “đột quỵ vì làm đẹp.”

Một yếu tố khác có thể gây tai biến cho trẻ nhỏ là lạm dụng thuốc. Amphetamine, bao gồm meth, cocaine và cần sa, đều liên quan đến nguy cơ đột quỵ ở người trưởng thành trẻ tuổi.

Và các nhà nghiên cứu Pháp gần đây đã báo cáo một mối liên quan giữa việc sử dụng hormone tăng trưởng ở trẻ em và nguy cơ đột quỵ do chảy máu ở tuổi trưởng thành. Việc sử dụng hormon tăng trưởng để tăng chiều cao làm tăng nguy cơ đột quỵ từ 2 đến 5 lần, mặc dù nguy cơ bị đột quỵ chung là rất hiếm.

Tuy nhiên, đối với nhiều nạn nhân trẻ tuổi, nguyên nhân của cơn đột quỵ đơn giản vẫn không được biết đến. Một nghiên cứu gần đây từ 15 thành phố ở châu Âu cho thấy nguyên nhân không thể xác định được trong 1/3 trường hợp. “Có rất nhiều mảnh ghép trong thách đố này”, George nói.

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ

Về phần mình, Rushen nói rằng bất cứ ai có các triệu chứng đột ngột, không giải thích được đều cần nhanh chóng tìm kiếm sự trợ giúp bất kể tuổi của họ là bao nhiêu.

Bạn không chắc chắn những triệu chứng là gì? Đối với đột qụy, sẽ rất hữu ích khi nhớ từ viết tắt sau F.A.S.T.

• F – Mặt xệ xuống, đặc biệt là một bên mặt. Yêu cầu người đó cười, nếu họ không thể đẩy cả hai khóe miệng lên thì có điều gì đó không ổn
• A- Có thể giơ tay lên và giữ nguyên vị trí trên cao. Nếu một cánh tay rơi xuống thì có điều gì đó không ổn
• S – Nói lộn xộn. Yêu cầu ai đó lặp lại một cụm từ đơn giản, xem câu hói của họ có bị lộn xộn hoặc thay đổi hay không
• T – Tác động của thời gian – gọi cấp cứu ngay lập tác nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số trên.